|
w Dynowie
DZIEŃ DOBRY , dzisiaj jest:
INNOWACJE PEDAGOGICZNE
Opis zasad innowacji Zamieszczone niżej informacje opracowano w celu ułatwienia nauczycielom, radom pedagogicznym i dyrektorom szkół działań związanych z opracowywaniem i wdrażaniem innowacji pedagogicznych. Zawarte tu uwagi i propozycje są w pewnej mierze efektem spostrzeżeń wynikających z przeglądu innowacji pedagogicznych zgłaszanych do Kuratorium w poprzednich latach i stwierdzonych tam braków. Z informacji tych mogą skorzystać przede wszystkim nauczyciele zajmujący się opracowywaniem i realizacją innowacji pedagogicznych. Chodzi o to, by działaniom podejmowanym z pasją i ambicją zawodową mogli łatwiej nadać poprawny kształt formalny. Poniższy opis zasad innowacji może w tym pomóc. Ponadto już wkrótce zostanie opracowana „Karta Innowacji”, która w zamyśle ma być dokumentem stosowanym przy zgłaszaniu innowacji do Kuratorium Oświaty w Rzeszowie. Zasadniczą częścią „Karty Innowacji” będzie właśnie tzw. opis zasad innowacji sporządzany w oparciu o przedstawione tu wymagania. Opracowaniem „Karty Innowacji” zajmuje się powołany przez Podkarpackiego Kuratora Oświaty Zespół do Spraw Innowacji. I. Określenie rodzaju innowacji 1. Najlepiej przyjąć za rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 9 lutego 2002 r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki (Dz. U. z 2002 r. nr 56, poz. 506) podział na „programowe, organizacyjne lub metodyczne”, można rozszerzyć ten podział o rodzaje mieszane, np. programowo-metodyczne, organizacyjno-programowe, metodyczno-organizacyjne. 2. Stosować prostą zasadę uznawania za programowe tych innowacji, w których zmiany dotyczą programów zajęć edukacyjnych; za organizacyjne tych, które dotyczą organizacji kształcenia, wychowania lub opieki; za metodyczne tych, w których zmiany dotyczą metod pracy dydaktycznej, wychowawczej lub opiekuńczej. 3. Określenia rodzaju innowacji powinien dokonać jej autor (autorzy) kierując się własną oceną wagi i znaczenia wprowadzanych zmian, i na tej podstawie zaliczając innowację do któregoś z ww. rodzajów.
II. Zakres innowacji 1. Wskazać jakie zajęcia edukacyjne obejmuje innowacja (wszystkie, grupę przedmiotów, wybrany przedmiot lub rodzaj zajęć edukacyjnych), 2. Wskazać do kogo adresowana jest innowacja, kto zostanie nią objęty (cała szkoła, wybrane klasy lub klasa, wybrane oddziały lub oddział, wybrana grupa, wybrany uczeń), nie zapominać o wskazaniu typu szkoły (w zespole), zawodu, profilu, 3. Określić przewidywany czas realizacji innowacji, wskazać termin jej rozpoczęcia i zakończenia (konkretny semestr, rok szkolny, etap edukacji od-do).
III. Motywacja wprowadzenia innowacji i oczekiwania z nią związane 1. Określić powody, przyczyny, motywację opracowania i wprowadzenia innowacji. a) istotne jest tu wykazanie, że wprowadzenie innowacji zostało poprzedzone diagnozą istniejącej sytuacji i wynikającymi z tej diagnozy potrzebami wprowadzenia zmian, np. niezadowalające efekty pracy dydaktycznej lub wychowawczej, potrzeby wynikające ze zmian na rynku pracy, potrzeby wynikające z życiowych planów edukacyjnych uczniów (rodziców), potrzeby związane z dostosowaniem kształcenia do zmian wynikających z postępu naukowo-technicznego, inne, b) określić przewidywane efekty wdrożenia innowacji, czyli: - jakie pozytywne zmiany w zakresie efektów kształcenia, wychowania lub opieki nastąpią, - jakie korzystne zmiany organizacyjne nastąpią w szkole, - jakie będą pozytywne efekty zmian metodycznych, - inne korzyści z wprowadzenia innowacji. 2. Niezbędne jest też ustalenie kryteriów sukcesu w odniesieniu do oczekiwanych efektów innowacji.
IV. Założenia innowacji (treść innowacji) 1. To zagadnienie powinno być potraktowane bardzo rzeczowo i czytelnie. Jeżeli przedstawiana jest innowacja programowa odnosząca się do konkretnego przedmiotu, polegająca na modyfikacji ogólnie dostępnego programu nauczania ( a jest to najczęściej spotykany rodzaj innowacji) należy koniecznie uwzględnić poniższe uwarunkowania. 2. Wskazać wyraźnie jaki program nauczania jest poddawany zmianom, podać jego nazwę, symbole, numer dopuszczenia. 3. Wskazać wyraźnie jakie treści z tego programu ulegają modyfikacji, jakie zostają usunięte, jakie nowe treści zostają wprowadzone do programu. Odnieść się do podstawy programowej danych zajęć edukacyjnych, określić czy wprowadzone do programu treści mieszczą się w treściach przewidywanych przez podstawę programową, jeżeli wykraczają poza podstawę programową to wskazać w jakim zakresie. Pamiętać o tym, by poprzez usunięcie pewnych treści z programu nie doprowadzić do sytuacji, w której program nie będzie zawierał wszystkich treści wymaganych przez podstawę programową. 4. Określić przewidywane osiągnięcia, wiedzę i umiejętności uczniów uzyskane poprzez wprowadzenie nowych treści do programu nauczania. 5. Odnieść się do przewidywanych sposobów realizacji nowych treści oraz zakładanych sposobów oceniania wiedzy i umiejętności uczniów. 6. Przy wdrażaniu innowacji przewidujących zwiększenie liczby godzin zajęć edukacyjnych wskazać precyzyjnie o jaką liczbę godzin zwiększa się zajęcia oraz określić źródło pochodzenia tych godzin, tzn. określić: a) czy biorą się one z godzin do dyspozycji dyrektora, b) czy z godzin na kształcenie w zakresie rozszerzonym, c) czy z godzin przewidzianych w ramowym planie nauczania na grupę przedmiotów, d) czy z godzin przewidzianych na kształcenie w zawodzie, e) czy z godzin na kształcenie w profilu, f) czy też z godzin finansowanych dodatkowo przez organ prowadzący szkołę? 7. Przy realizacji innowacji polegającej na łączeniu treści kilku zajęć edukacyjnych w ramach jednych odrębnych zajęć zasady wymienione w pkt 2-6 należy stosować odpowiednio.
8.
Przy
innowacji polegającej na dopuszczeniu do użytku w danej szkole tzw.
autorskiego programu nauczania czyli opracowanego przez nauczyciela
(nauczycieli) na zasadach określonych w rozporządzeniu MENiS z 5.02.2004
r. w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego programów wychowania
przedszkolnego, programów nauczania 9. Jeżeli program, o którym mowa w punkcie 8, jest równocześnie zgłaszany jako innowacja należy zastosować procedurę zgłoszenia określoną w rozporządzeniu z 9.04.2002 r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej.
V. Ewaluacja innowacji
1. Podstawowym zadaniem ewaluacji jest stwierdzenie: a) czy realizacja programu innowacyjnego przebiega zgodnie z jego założeniami, b) czy uzyskuje się przewidywane efekty, c) czy nie należy dokonać weryfikacji i zmian w programie innowacyjnym, d) czy nie należy zaprzestać realizacji innowacji ze względu na powodowane szkody edukacyjne? 2. W celu prowadzenia skutecznej ewaluacji należy: a) ustalić jakie informacje o realizacji programu innowacyjnego będą zbierane, np. wyniki klasyfikacji, wyniki egzaminów zewnętrznych, osiągnięcia w turniejach, olimpiadach, zawodach, inne sukcesy uczniów, sukcesy uczniów przy ubieganiu się o przyjęcie do szkół wyższych, pozytywne zmiany wychowawcze, opinie uczniów, rodziców, innych osób, b) określić źródła informacji na temat programu innowacyjnego i jego skutków, np. opinie uczniów, rodziców, innych nauczycieli, dokumentacja przebiegu nauczania i wychowania, wywiad, obserwacja, inne źródła, c) określić jakie narzędzia i procedury zostaną wykorzystane do zbierania informacji, np. ankiety, testy, sprawdziany, arkusze diagnostyczne, obserwacja, hospitacja, d) określić kto, kiedy i w jakiej formie opracuje wyniki ewaluacji oraz jak zostaną one wykorzystane, komu będą udostępnione,
VI. Procedura wdrożenia innowacji 1. Rada pedagogiczna podejmuje uchwałę w sprawie wprowadzenia innowacji po uprzednim uzyskaniu: a) zgody nauczycieli, którzy będą uczestniczyć w innowacji, b) pisemnej zgody autora (autorów) innowacji na jej prowadzenie w szkole, w przypadku gdy założenia innowacji nie były wcześniej publikowane, c) opinii rady szkoły - jeżeli rada szkoły nie została powołana zastępuje ją rada pedagogiczna (art.52 ust.2 ustawy o systemie oświaty), - przed wydaniem takiej opinii (w „zastępstwie” rady szkoły) rada pedagogiczna powinna zasięgnąć opinii rady rodziców, co wynika z realizacji zawartego w art.54 ust.1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. nr 67, poz.329 ze zmianami) uprawnienia rady rodziców do występowania z wnioskami i opiniami dotyczącymi wszystkich spraw szkoły, - w takich okolicznościach rada pedagogiczna wydaje najpierw opinię w sprawie wprowadzenia innowacji (występując w roli rady szkoły), a następnie podejmuje uchwałę w sprawie wprowadzenia innowacji. 2. Innowacja, której wprowadzenie uchwala rada pedagogiczna powinna spełniać warunki dotyczące: a) określenia jej rodzaju, b) ustalenia zakresu, c) przedstawienia motywacji wprowadzenia i oczekiwań z nią związanych, d) przedstawienia założeń (treści innowacji), e) ewaluacji, - opisane w częściach I-V niniejszego opracowania. 3. Tak podjętą uchwałę rady pedagogicznej wraz z opisem zasad innowacji oraz opinią rady szkoły (jeżeli taka jest, gdy rady szkoły nie powołano załącza się opinię rady pedagogicznej) i zgodą autora (autorów) dyrektor szkoły przekazuje kuratorowi oświaty i organowi prowadzącemu szkołę w terminie do dnia 31 marca roku poprzedzającego rok szkolny, w którym jest planowane rozpoczęcie innowacji. 4. Jeżeli innowacja wymaga przyznania szkole dodatkowych środków należy uzyskać pisemną zgodę organu prowadzącego na finansowanie planowanych działań. 5. Kopię pisemnej zgody organu prowadzącego należy załączyć do dokumentacji przekazywanej przez dyrektora szkoły kuratorowi oświaty.
UWAGI (ważne dla dyrektorów szkół):
1. Przy wprowadzaniu innowacji przewidującej zwiększenie liczby godzin zajęć edukacyjnych (przez poszerzenie zajęć z ramowego planu nauczania lub wprowadzenie dodatkowych zajęć) należy pamiętać o przestrzeganiu dopuszczalnej tygodniowej liczby godzin zajęć edukacyjnych określonej w §2 ust.7 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z 2002 r. nr 15, poz. 142 ze zmianami), niedopuszczalne jest przekroczenie tej liczby.
2. Jeżeli dodatkowe zajęcia edukacyjne wprowadzono z godzin przyznanych przez organ prowadzący szkołę, to limit godzin określony w §2 ust. 7 ww. rozporządzenia można zwiększyć o 3 godziny, co wynika z zapisów §2 ust. 3 tegoż rozporządzenia.
3. Organizacja dodatkowych zajęć edukacyjnych, dla których nie ustalono podstawy programowej ale ich program nauczania został włączony do szkolnego zestawu programów nauczania, obsługiwanych z godzin do dyspozycji dyrektora (zgodnie z §2 ust. 5 pkt 2 cytowanego rozporządzenia), wymaga zgłoszenia tych zajęć jako innowacji pedagogicznej. Nie można ich uznać za tzw. autorski program nauczania i wprowadzić do szkolnego zestawu programów nauczania na zasadach określonych w § 24 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 5 lutego 2004 r. w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego programów ... (Dz. U. z 2004 r. nr 25, poz. 220), gdyż przepisy te odnoszą się do zajęć edukacyjnych, dla których ustalono podstawę programową.
4. Organizacja dodatkowych zajęć edukacyjnych, dla których nie ustalono podstawy programowej, obsługiwanych z dodatkowych godzin przyznanych przez organ prowadzący również wymaga zgłoszenia ich jako innowacji pedagogicznej z zastosowaniem procedury określonej w rozporządzeniu w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej.
Opracował: wiz. A. Jędruchów |
ZESPÓŁ
SZKÓŁ ZAWODOWYCH im.Kard.Stefana
Wyszyńskiego 
